1100-letnie „szklane butelki na perfumy” zostały odkryte we wraku statku u wybrzeży Kaş.

Po raz pierwszy zwiedzającym zaprezentowano 485 artefaktów odkopanych podczas Międzynarodowego Sympozjum Archeologicznego i Wystawy Złotego Wieku Archeologii, które odbyły się w Bibliotece Narodowej przy udziale prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana.

Jednym z najbardziej niezwykłych artefaktów na wystawie była kolekcja 15 szklanych flakonów na perfumy o wysokości 6-7 centymetrów, pochodzących z okresu Abbasydów.

Dr Hakan Öniz, kierownik Katedry Konserwacji i Restauracji Dziedzictwa Kulturowego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Akdeniz oraz kierownik wykopalisk, opowiedział reporterowi agencji Anadolu Agency (AA) o znaleziskach, dodając, że archeologia podwodna ma bogatą historię i że nauka ta wywodzi się z anatolijskiej gleby.

Prof. dr hab. Öniz stwierdził, że – jak stwierdzili minister kultury i turystyki Mehmet Nuri Ersoy oraz prezydent Recep Tayyip Erdoğan – Turcja jest jednym z wiodących krajów na świecie w dziedzinie archeologii podwodnej. Zauważył również, że ten sukces nie jest przypadkiem, ponieważ jej infrastruktura jest bardzo mocna.

Öniz, przedstawiając informacje o początkach archeologii podwodnej, powiedział: „Archeolodzy podwodni i nasi koledzy na całym świecie wiedzą, że jest to dziedzina nauki, która narodziła się w Republice Turcji, ale jej początki sięgają nie lat 60. XX wieku, lecz okresu osmańskiego, lat 90. XIX wieku, kiedy to Osman Hamdi Bey, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Stambule, prowadził badania na Farmakonisi, czyli wyspie Bulamaç, która wówczas znajdowała się w Anatolii. Historia archeologii podwodnej na świecie sięga w rzeczywistości około 140 lat wstecz i została zapoczątkowana przez tureckiego naukowca. Jesteśmy naukowcami, którzy poszli w jego ślady i stosują archeologię podwodną z wykorzystaniem współczesnych technologii”.

Öniz, który stwierdził, że w tym regionie powstała pierwsza historia, pierwsza geografia, pierwsze eposy, pierwsze wioski i pierwsze miasta, był również świadkiem pierwszych działań żeglarskich. Powiedział: „Pierwsze żaglowce przypłynęły wzdłuż naszych brzegów. Te statki zatonęły z jakiegoś powodu, a osady na wybrzeżach zatonęły pod wodą z różnych powodów. Jesteśmy w istocie szczęśliwymi archeologami, którzy odkryli tę wyjątkową historię”.

Hakan Öniz oświadczył, że prace prowadzone na wybrzeżu Morza Śródziemnego za zgodą Ministerstwa Kultury i Turystyki zaowocowały dotychczas odkryciem 411 wraków statków oraz przeprowadzeniem podwodnych wykopalisk na czterech oddzielnych wrakach statków w czterech różnych lokalizacjach w ramach projektu Dziedzictwo dla Przyszłości.

Öniz wyjaśnił, że pierwsze z tych podwodnych wykopalisk to wrak statku z epoki średniego brązu odkryty w Kumluca w 2018 r.; drugie to wschodniośródziemnomorski statek handlowy, który zatonął około 1000–1100 lat temu u wybrzeży Kaş-Besmi i prawdopodobnie wypłynął z wybrzeża Gazy w Palestynie; trzecie to mały statek handlowy przewożący surowe szkło, który zatonął u wybrzeży Adrasanu w III–II w. p.n.e.; a czwarte to ceramiczny wrak statku przewożący dziesiątki tysięcy talerzy, który określany jest jako okres późnego hellenizmu i wczesnego cesarstwa rzymskiego i który nadal jest eksplorowany.

Öniz stwierdził, że fakt, iż minister Ersoy jest także nurkiem, bardzo ucieszył archeologów podwodnych. Dodał, że nurkowali z ministrem Ersoyem do wraku statku wypełnionego płytkami ceramicznymi i mieli okazję wspólnie pracować nad tymi artefaktami.

Doc. prof. dr hab. Hakan Öniz opowiedział historię flakonów perfum wystawionych w kompleksie w następujący sposób:

Butelki na perfumy wystawione w Kompleksie Prezydenckim zostały wydobyte z wraku statku u wybrzeży Kaş-Besmi, około 1000-1100 lat temu, przewożącego amfory wypełnione oliwą z oliwek produkowaną w Strefie Gazy i innych miastach palestyńskich. Nasze wykopaliska wraku statku dotyczyły statku handlowego, który przewoził towary we wschodniej części Morza Śródziemnego, wypływając z Gazy i prawdopodobnie docierając do Morza Marmara. Statek zawierał również różne amfory, ale przewoził głównie oliwę z oliwek produkowaną z oliwek znalezionych wzdłuż wybrzeża Strefy Gazy i Palestyny. Znaleźliśmy również amforę zawierającą pestki oliwek. Podczas wykopalisk tego wraku nagle zauważyliśmy małą buteleczkę w ręku jednego z członków naszego zespołu. Buteleczki nas zaintrygowały. Były tam również stłuczone fragmenty szkła, a kiedy skupiliśmy się na nich, odkryliśmy 15 butelek, które naszym zdaniem zawierały perfumy lub kajal. Ich analiza wciąż trwa, ale 90% z nich to butelki na perfumy. To nie jest zaskakujące.

Öniz stwierdził, że butelki zostały wykonane metodą topienia w formie, techniką już rozpowszechnioną w regionie syryjsko-palestyńskim, a obróbka szkła również wywodzi się ze wschodniej części Morza Śródziemnego. Doc. prof. dr hab. Öniz kontynuował:

Olejek różany jest dobrze znany w regionie Damaszku w Syrii, a piżmo i ambra były również bardzo dobrze znane mieszkańcom Egiptu i wschodniej części Morza Śródziemnego 1000-1100 lat temu. W tamtym czasie w Europie nie istniała jeszcze kultura zapachowa. Technologia zapachowa i szklarska docierały ze wschodniej części Morza Śródziemnego do Europy, a znalezione przez nas flakony zapachowe są pierwszymi lub jednymi z najwcześniejszych przykładów importu zapachów ze Wschodu na Zachód.

Öniz podkreślił, że są oni najszczęśliwszymi naukowcami na świecie, jeśli chodzi o archeologię podwodną, i dodał, że są za każdym razem zdumieni, gdy nurkują do wraku statku, a także że mają niesamowite wraki statków w niesamowitym miejscu geograficznym.

Hakan Öniz stwierdził, że tym, co ich zaskakuje w przypadku wraków statków, nie jest złoto, srebro ani cenne przedmioty, mówiąc: „Archeologia kryje w sobie tak wiele niewiadomych, że czasami turkusowe, a czasami akwamarynowe szklane bryłki niezwykle nas ekscytują. Czasami niezwykle ekscytują nas flakony perfum. Odkrywanie niewiadomych przeszłości niezwykle nas ekscytuje. Każdy wrak statku 411 sam w sobie ujawnia bardzo ważne niewiadome”.

Öniz, który stwierdził, że w skład zespołu weszli archeolodzy z Australii, Argentyny i Japonii, a także doktoranci i studenci studiów podyplomowych z wielu krajów na całym świecie, którzy przybyli na statek badawczy na co najmniej 15-dniowe staże w UNESCO, Międzynarodowej Radzie Zabytków i Miejsc Historycznych oraz Światowej Federacji Podwodnej, powiedział: „Turcja jest prawdziwym światowym liderem w archeologii podwodnej, zajmuje wiodącą pozycję, ale nie dzięki nam. Jesteśmy w tej pozycji, ponieważ prowadzimy tę pracę w takim regionie geograficznym”.